Çerkes asıllı Türk Edebiyatçı, yazar, öğretmen, milletvekili, siyasetçi. Daha çok mütareke döneminde ve cumhuriyetin ilk yıllarında yaptığı coşkulu konuşmalarıyla tanınan siyaset adamı, şair ve yazardır.

Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında Meclis'te yaptığı coşkulu konuşmaları nedeniyle “milli hatip” ve “cumhuriyet hatibi” olarak tanınan bir siyaset adamı ve yazardır. Önce Fecri Ati Topluluğu içinde, daha sonra Milli Edebiyat  toplulukları içinde yer aldı. Zamanla siyasi kimliği, şair ve yazar kimliğinin önüne geçti. Son  Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda ve I., II., III., VII., VIII., IX. dönem TBMM'de milletvekilli olarak bulundu. İki defa Milli Eğitim Bakanlığı yaptı. Siyasi yaşamının yanısıra Türk Ocakları'nın başkanlığını yürüttü. Türk Ocakları'nın kapatılmasından sonra 13 yıl Bükreş'te büyükelçilik görevinde bulundu. Yurda geri döndüğünde Türk Ocakları'nı tekrar kurdu; ismi, aralıklarla toplam 34 yıl başkanlık ettiği bu kurum ile özdeşleşmiştir.

Hayatı

1885"te İstanbul "un Aksaray, Horhor semtindeki Abdülatif Suphi Paşa Konağı"nda dünyaya geldi. Babası, Tanzimat Dönemi bilim ve siyaset adamlarından Abdüllatif Suphi Paşa, annesi bir Çerkez  kızı olan Ülfet Hanım"dır. Dedesi ilk Osmanlı maarif nazırı Abdurrahman Sami Paşa'dır; babası ise devletin 6. Maarif Nazırı olarak görev yapmıştır. Yazar Sami Paşazade Sezai, yazarın  amcasıdır. Çocukluğu yoğun bir kültür ortamında geçti. Yetiştiği konak, divan edebiyatının son şairlerinin sık sık bir araya geldikleri bir toplantı yeri gibiydi . İlk şiirlerini amcası Sami Paşazade Sezai Bey'in Paris'te çıkardığı Şura-yı Ummet gazetesinde -imzasını amcasından saklayarak- yayımladı.

İstanbul Dürbün, Âmâ, Hasat, Hordebin, Keçiboynuzu, Münekkit, Sermuharrir, Sivrisinek, Toplu İğne, Yatmaz gibi imzalar kullandı. II. Abdülhamid"in iradesiyle parasız yatılı olarak Mekteb-i Sultani'de (Galatasaray Lisesi) öğrenim gördü. Okuldan 1904"te mezun oldu ve meslek olarak öğretmenliği seçti. Ayasofya Rüşdiyesi'nde hitabet ve Fransızca, Darülmuallimin'de edebiyat, Darülfünun'da Türk-İslam sanatı dersleri verdi. 1909'da Fecri Ati Topluluğuna katıldı. 1911'de bu topluluktan ayrılarak Ziya Gökalp önderliğindeki Genç Kalemler çevresinde gelişen Millî Edebiyat akımına bağlandı.

1913'te Edirne'deki Bulgur zulmünü-dünyaya anlatmak için seçilen heyetin içindedir
Fecri Ati grubu içinde şair ve eleştirici yazar olarak Türk Edebiyatına giren Tanrıöver, gerçek yerini ve kişiliğini Milli Edebiyatcılar cereyanı ve Türk Ocağı kadrosunda bulmuştur. Ayrıca Hamdullah Suphi Tanrıöver, Ömer Naci'den sonra Türk dünyasında büyük bir ün kazanan yeni bir milli hatiptir.

1912'de milliyetçilik akımının İstanbul'daki merkezi olan Türk Ocağı'na girdi.1912 yılında 766 sıra numarasıyla Türk Ocağına üye olmuş, yıllarca başkanlık yapmış, çok canlı çok ateşli hitabeleriyle, Türk Milliyetçiliğinin gür ve temiz sesi, tipik bir sembolü olmuştur.  Aralıklarla toplam 34 yıl bu kurumda başkanlık yaptı (1912-1931, 1949-1959, 1961-1966). İstanbul'daki işgalci güçlere karşı düzenlenen açık hava toplantılarında hitabetin etkili örnekleri olarak gösterilen konuşmalar yaptı ve güçlü bir hatip olarak tanındı. Son Osmanlı Meclis-i
Mebusanı (1920) Antalya üyesi olarak seçildi; mecliste Misak-ı Milli lehine konuşmalar yaptı.

Türk Ocakları

Türk Ocağına büyük emeği geçen kuruculardan Yusuf Akçora şunları söyler:  "Ocağın tarihinde fasıla yoktur. Türk Ocağı fasılasız hayatın en ziyade reisi Hamdullah Suhi Beye borçludur. Kendi hayat ve istikbalini Ocağa katmış olan Hamdullah Suphi Bey, enerjisi,  fikir takibi, ruh aşinalığı ve işi zor bulunur tertipleyiciliği sayesinde Türk Ocağını Milli Türk Devletinin kuruluşuna kadar getirebildi"

Tanrıöver en büyük hizmetlerinden biri de Türk Ocağı binası yaptırmasıdır. Tamamen Ocaklıların ve halkın katkıları ile meydana getirilen bu bina, daha sonra Ocaklılardan alınmış, Devlet Resim ve Heykel Müzesi  haline çevrilmiştir. Meclis-i Mebusan"ın işgal güçleri tarafından kapatılmasından sonra milli mücadeleye katılmak için Ankara"ya gitti. TBMM ilk döneminde meclise milletvekili olarak katıldı.

İstiklal Marşı

İlk kabinede milli eğitim  bakanı olarak görevlendirildi, bu görevde bir yıl kaldı. Bakanlığı sırasında ulusal marş için güfte yarışması açıldı. M.Akif Ersoy "un yarışmaya katılması için çaba harcayan ve İstiklâl Marşı"nı etkili  sesi ile meclis kürsüsünde okuyan Hamdullah Suphi idi.

II. ve III. T.B.M.M"de İstanbul milletvekili olarak TBMM'de yer aldı. 1925 yıllında ikinci kez Milli Eğitim Bakanı oldu. 4 Mart-19 Aralık 1925 tarihleri arasında Milli Eğitim Bakanlığı"nı yürüttü. Bir yandan da Türk Ocakları Başkanlığını sürdüren Hamdullah Suphi Bey, derneğin merkezini İstanbul"dan  Ankara"ya taşıdı. Yeni devletin kültürel yönden teşkilatlanmasında ve Türkiye  kültürünün yayılmasında Türk Ocakları"nın büyük rolü oldu. 1931 yılında şube sayısı 278, üye sayısı 32 bine ulaştı. Siyasal bir güç niteliği kazanmaya başlayan kurum, Cumhurbaşkanı  Mustafa Kemal"in 25 Mart 1931 tarihli gazetelerde yayımlanan talimatı üzerine 10 Nisan"da kendisini feshetti.

Gağavuz Türkleri

Türk Ocakları"nın kapanmasının ardından 1931'de Bükreş Büyükelçiliği'ne atandı. 13 yıl sürdürdüğü Bükreş büyükelçiliği sırasında Bükreş"te büyük bir Türk Mezarlığı yapılmasını ve Gagauz kasaba ve köylerinde Türkçe eğitim yapan okullar açılmasını sağladı. 

1944"te büyükelçilikten emekliye ayrıldı ve siyasete geri döndü. 1945"te İçel ve 1946'da İstanbul milletvekili olarak yeniden Meclis'e girdi. 10 Mayıs 1949"da İstanbul"da yeniden açılan Türk Ocakları"nın başkanı oldu. 1950 seçimlerinde Demokrat Parti (DP) listesinden bağımsız Manisa milletvekili, 1954'te yine DP'den İstanbul milletvekili seçildi. 1957'de Hürriyet Partisi adayı olarak katıldığı seçimleri yitirdi. Kültür ve siyaset hayatının renkli simalarından ve coşkulu hatiplerinden biri olan Hamdullah Suphi Tanrıöver'in konuşmalarından seçmeler 'Dağ Yolu' (1928-1931), yazıları da 'Günebakan' (1929) isimli kitaplarda toplandı.Türk Ocakları Merkez Heyeti'nin başkanlığını yürütmeye devam etmekte olan Hamdullah Suphi Bey, 10 Haziran 1966"da yaşamını yitirdi. Edirnekapı  Merkezefendi Mezarlığı"na defnedildi.

Edebiyata sadece nutukları ve yazıları ile katkıda bulunmamış devlet adamlığı esnasında da edebiyat , kültür, eğitim ve hizmet alanında  çok sayıda faydalı girişimlerde bulunmuştur.  Türk ocakları  derneği faaliyetleri dışında büyük elçilik görevleri esansında da kayda değer girişimleri olmuştur. Hamdullah Suphi Tanrıöver de, 1931 yılında Romanya"da Bükreş Büyükelçiliği"ne atanmıştır. Tanrıöver, geniş tarih bilgisi, kültürü, güzel konuşma yeteneği ile Rumen siyasi çevrelerin de güven ve sempati toplamıştır.

Tüm bu vesileler onu şair ve yazarlıktan ziyade hatip olmaya zorlamış ve ilk gençlik yıllarından başlayarak siyaset adamlığı sürecinde de gür sesli ve edebiyatımızın en etkili hatiplerinden biri olarak adını edebiyat tarihimize yazdırmıştır.

Hamdullah Suphi Tanrıöver'in Eserleri

• Namık Kemal Bey Magosa'da (1909),

• Günebakan (makaleler, 1929, haz. Fethi Tevetoğlu. 1987)

• Dağyolu (hitabeleri, 1931; Fethi Tevetoğlu. 1987).

• Anadolu Milli Mücadelesi (1946),