Rumların artan saldırıları karşısında, Kıbrıslı Türkler TMT öncesinde de örgütlenme çalışmalarına girişmişlerdir. Kıbrıslı Türklerin ilk ciddi örgütlenmesi ise Volkan olmuştur. Kıbrıs Türk’tür Partisi Genel Başkanı Dr. Fazıl Küçük’ün gayretleriyle kurulan Volkan, İttihat ve Terakki’nin çağdaş bir versiyonu olarak yorumlanabilecek, ancak daha çok mahalli örgütlenmelerle sınırlı kalan bir gizli teşkilattır. Açılımı, “Var Olmak Lazımsa, Kan Akıtmamak Niye” olan Volkan örgütü, Fazıl Küçük’ün yanısıra Şakir Özel ve Kemal Mişon gibi kişilerce kurulmuştur. Lefkoşa Polis Merkezi’nde silah ambarından sorumlu olarak görev yapan Mehmet Hıfzı Işıltan ise, örgüte silah temin eden ve lojistik destek sağlayan kişidir. Volkan, kurulduktan kısa bir süre sonra halka mücadele azmi ve umut aşılayan bildiriler yayınlamaya başlar. Volkan’ın eylemleri, daha çok bildiri dağıtmak düzeyinde kalmıştır. Rumların Türkleri öldürdüğü olaylar sonrasında birkaç bombalama eylemi de düzenlenmiş, ancak TMT’nin örgütlü mücadele yapısına asla ulaşılamamıştır.

Volkan sonrasında kurulan bir diğer örgüt ise 9 Eylül’dür. Lefkoşa’nın tanınmış ailelerine mensup iyi eğitimli gençlerce kurulan bu örgüt, amatör olmasına karşın bu yönüyle Karaçete’den ayrılır. Ancak bu gençler, bir Rum saldırısı sonrasında Rumlara karşılık vermek için bomba hazırlarken amatörlüklerinin kurbanı olur ve patlama nedeniyle trajik bir şekilde hayatlarını kaybederler.

TMT’nin Kıbrıs’ta Kurulma Safhası

TMT’nin Kurulmasının Amaçları;

− Kıbrıs Türklerinin can ve mal güvenliğini sağlamak,

− Enosis'e ve bu hedef doğrultusunda gerçekleştirilen terör eylemlerine

karşı durmak,

− Türklere yapılacak saldırıları geri püskürtmek,

− Türk toplumunun birliğini ve bütünlüğünü sağlamak,

− Rumlara ve İngilizlere karşı Kıbrıs Türklerinin haklarını savunmak,

− Türkiye ile sıcak ilişkileri ve Türk halkının anavatana bağlılığını sürdürmek

TMT’nin kurulma kararı, 27 Temmuz 1957’de Rauf Denktaş, Doktor Burhan Nalbantoğlu ve Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği’nde kripto memuru ve idari ataşe olarak çalışan Mustafa Kemal Tanrısevdi tarafından alınır ve bu üç kişi, TMT’nin kurucuları olarak tarihe geçerler.

TMT’nin resmi kuruluşu ise 26-27 Kasım 1957’de gerçekleşir. Bildiriler dağıtarak eylemlerine başlayan TMT, askeri mühimmat ve eğitim konusunda ise anavatan Türkiye’ye ve Türk Silahlı Kuvvetleri’ne güvenmektedir. Ancak Kıbrıslı Türklerin örgütlenmeye başlaması ve Türkiye ile temaslarını arttırması, Rumları ve İngilizleri rahatsız etmeye başlar. 25 Temmuz 1958’de çıkarılan “Fevkalade Ahval” yasasıyla, TMT üyesi 60 civarında Kıbrıslı Türk tutuklanır ve hapse atılır. Bu sıralarda Albay Rıza Vuruşkan yönetiminde Ankara’da TMT’nin Türkiye örgütlenmesinin temelleri atılmaktadır.

Gözü kapalı olarak tabanca, Kuran ve Türk bayrağı üzerine yemin ederek gerçekleşen üye alımları (İttihatçı yeminiyle aynıdır), zamanla yaygınlaşır ve Kıbrıslı Türkler arasında milliyetçi duygular güçlenir. “Bozkurt” lakaplı Albay Rıza Vuruşkan’ın lideri olduğu TMT’de, Dr. Fazıl Küçük “Ağrı”, Rauf Denktaş ise “Toros” kod adlarını kullanmışlardır. TMT’nin yeni üye alımları sırasında gerçekleştirilen yemin töreninde söylenenler ise şöyledir;

“Kıbrıs Türk’ünün yaşayış ve hürriyetine, canına, malına, her türlü anane ve mukaddesatına, her nereden ve kimden olursa olsun vaki olacak tecavüzlere karşı koymak için kendimi yüce Türk ulusuna adadım. Gördüğüm, duyduğum ve hissettiklerimi ve bana emanet edilenleri hiç kimseye ifşa etmeyeceğime, ifşaatın ihanet sayılacağına ve cezasının ölüm olduğuna, verilecek cezayı seve seve kabul edeceğime namusum ve şerefim üzerine ant içerim.”

TMT’nin Teşkilatlanması ve Askeri Yapısı

Türk mitolojisine ve töresine uygun isimler ve özelliklerle örgütlenen TMT, İkinci Dünya Savaşı’nda Nazilere karşı direnen Fransız yurtsever örgütlerinden esinlenmiş ve onlara benzer yöntemler benimsemiştir. 1958 Mayıs’ında Ankara’da karargah kuran TMT, Temmuz ayında Lefkoşa’daki karargahını da açar. TMT’nin ihtiyaç duyduğu silahlar, Anamur ve Mersin’de oluşturulan depolarda ve her an gönderilmeye hazır biçimde durmaktadır. Rumların enosis planını icra etmeye başlamaları durumunda, TMT derhal bu silahları Kıbrıs’a getirtecek ve Rumlara karşı mukabele edecektir.

TMT, 5 kişilik hücrelerden oluşan bir yeraltı teşkilatıdır. Hücre üyesi, yalnızca kendi hücresindeki 5 kişiyi tanır, diğer hücreleri ise bilmezdi. Üst kademe ile irtibat ise, sadece hücre lideri aracılığıyla sağlanırdı. Otağ, oba ve çadır olarak üç kademeli olarak düşünülen TMT örgütlenmesi, bunun çok siyasi algılanmasından endişe ederek, zamanla çadırın yerine oğul, obanın yerine petek ve otağın yerine kovan terminolojisini benimser. Hücre üyelerine ise her daim “arı” denmektedir.

Çok gizli bir şekilde örgütlenen TMT, bu nedenle 21 Aralık 1963 tarihli Kanlı Noel sonrasında kendi isteğiyle yer üstüne çıkıncaya kadar ne İngilizler, ne de Rumlar tarafından tespit edilememiştir. TMT’nin gizli kalabilmesinin sırrı ise, “Gör, Duy, Konuşma” felsefesidir. Sadakat ve gizlilik eksikliği, örgüt açısından ölümcül bir hata niteliğindedir.

Oldukça sert ve tehlikeli olan TMT eğitimleri, üç ayrı kategoride incelenebilir. Bunlar; “hasret”te yapılan esas eğitim, ada içerisinde yapılan eğitim ve kovanların kendi birimleri içerisinde yaptıkları eğitimlerdir. Bu eğitimlerde silah atış talimi, silahın kurulması ve bozulması, haber alma ve istihbarat, karşı istihbarat, pusu, baskın ve savunma gibi alt başlıklar bulunmaktaydı. Bu eğitimleri genelde “Karasakal” olarak adlandırılan Türkiye kökenliler veriyordu. Ada içerisindeki eğitim faaliyetleri izci kampları ve spor kulüplerinde, köylerde ise önde gelen kişilerin evlerinde yapılmaktaydı. Bu eğitimleri, din adamı ya da öğretmen kılığındaki görevli kişiler gerçekleştiriyordu.

Örgütün tabanını genişletmesi anlamında önemli bir adım, 29 Mayıs 1959 tarihinde Nacak Gazetesi’nin kurulması olmuştur. Rauf Denktaş’ın imtiyaz sahibi olduğu bu gazete, Kıbrıslı Türkler arasında milli bilinci yaymak ve bu şekilde TMT’ye adada geniş bir taban kazandırmak amacındadır. Ayrıca yine 1958’in 16 Ağustos tarihinden başlayarak, Erenköy bölgesine Türkiye’den silah getirtilmeye başlanmıştır. Silah sevkiyatının ikmal merkezi, Türkiye’nin en güney noktası olan ve Kıbrıs’a yalnızca 70 km mesafedeki Anamur’dur. Türkiye’den sandallarla ve gönüllülük esasına dayalı olarak yapılan bu sevkiyat, TMT tarafından zamanla daha organize bir hale getirilmiştir.

TMT Yapılanması

TMT’nin dört farklı seviyede birlikleri bulunmaktaydı. Aşağıda bunlar küçükten büyüğe doğru sıralanmıştır:

Manga: 5 ila 8 mücahitten oluşurdu. İlk adı “çadır” olup, 1961’den sonra “oğul”, 1963’ten sonra da “manga” olarak adlandırılmaya başladı.

Bölük: 5 ila 8 mangadan oluşurdu. İlk adı “oba” olup, 1961’den sonra “petek”, 1963’ten sonra da “bölük” olarak adlandırılmaya başladı.

Tabur: 5 ila 8 bölükten oluşurdu. İlk adı “otağ” olup, 1961’den sonra “kovan”, 1963’ten sonra da “tabur” olarak adlandırılmaya başladı.

Sancak: 5 ila 8 taburdan oluşurdu. İlk adı “yayla” olup, 1961’den sonra “sancak” olarak adlandırılmaya başladı, 1963’te adı değişmedi. 1961’den önce sancağa bölgedeki saygın insanlardan biri olan “baş yayla” komuta ederdi. 1961’de liderlik “sancaktar” adı verilen rütbeye verildi ve baş yaylalar, “serdar” adıyla sancaktar yardımcısı olarak görev yapmaya başladı.

1961’deki sistem değişiklikleri Türkiye’deki 27 Mayıs 1960 Darbesi’nin bir etkisi olarak yapıldı. 1 Ağustos 1976 tarihinde Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’na dönüştürüldüğünde TMT’de 11 sancak bulunmaktaydı. Bu sancaklar şunlardı:

1958 yılında kurulanlar:

Lefkoşa Sancağı

Mağusa Sancağı

Larnaka Sancağı

Limasol Sancağı

Baf Sancağı

Lefke Sancağı

Kanlı Noel’den sonra kurulanlar:

Boğaz Sancağı (Temmuz 1964)

Erenköy Sancağı (Ağustos 1964)

Yeşilırmak Sancağı (Ocak 1965)

Serdarlı Sancağı (Eylül 1969)

Mehmetçik Sancağı (Ocak 1975 – Kıbrıs Harekâtı’ndan sonra)

Bunların yanı sıra, 1963’ten sonra mücahit olarak adlandırılan teşkilat üyesi erlere de kuruluşta “kurt” denilmiştir.

Bayraktarlar

TMT “bayraktar” adı verilen Türk subayları tarafından yönetilmiştir. Bu subayların listesi aşağıdaki gibidir:

Rıza Vuruşkan (Haziran 1958 – Haziran 1960)

Şefik Karakurt (Haziran 1960 – Haziran 1962)

Kenan Çoygun (Ağustos 1962 – Temmuz 1967)

Cevat Giray (Temmuz 1967 – Temmuz 1968)

Rüştü Kazandağ (Temmuz 1968 – Ağustos 1970)

Süleyman Eyüpoğlu (Ağustos 1970 – Temmuz 1972)

Arif Eryılmaz (Temmuz 1972 – Eylül 1974)

Çetin Başar (Eylül 1974 – Ağustos 1976)

Aydın İlter (Ağustos 1976)