Beyazıt Otobüs Kazasının Düşündürdükleri

TAŞIMA DÜNYASI (22. Mart. 2019 – Cuma)

İstanbul Beyazıt' ta 21 Mart Perşembe günü, bir özel halk otobüsü kaza yaptı. Kazada 3 kişi yaralandı. Gözaltına alınan otobüs şoförü ilk ifadesinde "Otobüsün gaz pedalı sıkıştı otobüs hareket etti" dedi. Makine Yüksek Mühendisi Alpay LÖK, kazayı değerlendirdi.

Bu üzücü kaza daha önce olan üç kazayla büyük benzerlikler gösteriyor:

- 1 Ağustos 2014: Halk Otobüsünün Kabataş otobüs durağından kalkış sonrası yayaların içine girmesiyle ikisi ağır 13 kişinin yaralandığı kaza,

- 23 Şubat 2015: Sarıyer’ de Halk otobüsünün iki yayayı ezdiği kaza,

- 1 Ekim 2015: Ankara Dikimevi’ nde EGO otobüsünün durağa girmesiyle 12 kişinin yaşamını yitirdiği kaza,
Dört kaza arasındaki ortak noktaları şu şekilde sıralayabiliriz:

- Kazalar duraktan kalkıştan hemen sonra oldu ve yayalar ezildi,

- Biri hariç araçların üçü Halk Otobüsü, tümü otomatik vitesli, 

- Araçların hepsinde durakta kapı açıldığında aracı sabitleyen “Durak Freni” var,

- Sürücüler araçta “gaz takılması” veya “an vale” olduğunu söyledi,
“Durak Freni” diye isimlendirilen fren sistemi şehir içi otobüslerde durağa yanaşıldığında ve kapı açıldığında otomatik olarak devreye girerek aracın Ana Fren (Ayak Freni) Sistemine kısmî (yaklaşık 3. 5bar) basınç gönderir ve aracı durakta sabitler. Bu sırada sürücünün fren pedalına sürekli olarak basmasına gerek kalmaz. Yolcular inip bindikten sonra sürücü kapıyı kapattığında “Durak Freni” devre dışı kalır ve araç hareket edebilir.
“Durak Freni” devreye girdiğinde yapılması gerekenler:

- Otomatik vitesin “D” (Hareket) den “P” (Park) ye alınması,

- Bu sırada sürücünün koltuğundan kalkmaması,
“Durak Freni” devreye girdiğinde yapılmaması gerekenler:

- Otomatik vitesin “D” de bırakılması,

- “Durak Freni” devredeyken gaza basılması,

- Sürücünün koltuktan kalkarak El Frenini çekmeden araçtan inmesi,

- Sürücünün gaza basarken kapıyı kapatması, ya da kapıyı kapatırken gaza basması,
Kazaların dördünün de duraktan hemen sonra olması, bu son kazada akıllara Otomatik Vites ve Durak Freninin yanlış kullanımını getirmektedir. Yani sürücü:

- Otomatik vites “D” deyken kapıyı açmış ve Durak Freni devreye girmiş,

- Gaza basarken kapıyı kapatmış, ya da kapıyı kapatırken gaza basmış,

- Araç fırlamış, çarpmalar sırasında emniyet kemeri takılı olmadığı için direksiyona müdahale edememiş ve frene basamamış,
Araçta kazaya neden olabilecek teknik bir noksan olup olmadığı teknik inceleme sonrası tespit edilecektir. Ancak eldeki verilere göre bu kaza yanlış kullanım ve sürücü hatası nedeniyle olmuştur. Benzer kazalarda olduğu gibi tüm sorumluluğun sürücüye atılması kök sebebin bulunmasını önler. Kurumsal ve sistemsel yetersizlikler de tespit edilmelidir. 
Bu ve benzer kazaların önlenmesi için şu tedbirler alınmalıdır:

- Sürücüler çok daha detaylı teorik ve pratik bir eğitimden geçmelidir,

- Sürücülerin araç kullanırken Cep Telefonu kullanmaları önlenmelidir,

- Sürücüler seyir sırasında Emniyet Kemeri takmalıdır,

- Araçlara yetkisiz servislerde müdahale yapılarak AdBlue iptali, On Numara Yağ düzeneği takılması, Donanım veya Yazılım değişikliği ile Tip Onayını düşürecek tadilat yapılması önlenmelidir. Bunun için ilave bir muayene yapılmalıdır.

SÜRÜCÜ SAĞLIĞI

Tahsin SENDİNÇ * Trafik Öğretmeni.

        Ülkemizde sürücü ehliyeti almak için eskiden 5 uzman doktor imzası ile sağlık raporu alıp, ondan sonra ehliyete müracaat ediliyordu. Uzman hekimlerden alınan raporlar ile ehliyet alanlarda psikolojik sorunlar şimdiki kadar çok değildi. Bu durum yasada değişiklik yapılarak, tek pratisyen hekim imzası ile alınan sürücü olur sağlık raporu geçerli sayıldı.

        Araçlara korna, kaldırımdan değil de yolun ortasından yürüyen yayayı ikaz etmek, geçmek istediğimiz aracın sürücüsünü uyarmak veya ilerisi görünmeyen virajlı yolda gelişi haber vermek amacıyla kullanmak için takılır.

        Biz ise bazen öfkemizi göstermek, bazen sevincimizi bildirmek için kullanır olduk. Sokak ta durup evdeki birisini çağırma aracı yapıyoruz! Ya da korna çalarak bana küfür ettin diye kavga eden sürücülerin olayları haber bültenlerine yansıyor.

        Geçtiğimiz günlerde ekranlara yansıyan, İstanbul’ da tepe lambası yanan ve siren denen canavar düdüğü çalan ambulansın, görevde olduğunu ve hayat kurtarma için bir yere ulaşmaya çalıştığını bilerek yol vermemek için şerit değiştiren sürücünün ruh sağlığı sorgulanmalıdır. Görevdeki ambulansın can kurtarmaya gittiğini araç kullanan herkes biliyordur.

        Buna rağmen yol vermeyen sürücü önce psikolojik muayeneden geçirilip sonra insan öldürmeye teşebbüs suçundan yargı önüne çıkarılacak düzenleme yapılmalı ve bu tür insanların sayısının azalması sağlanmalıdır.

        Araçlarını ulaşım amaçlı kullanmayıp ta, yapacağı hareketlerle adrenalin seviyesini yükseltmek isteyen sürücüler, davranışları ile çevrelerinde bulunanlara korku salmanın yanında, trafik ortamını da tehlikeye düşürdüklerinin farkında olmalıdır. Trafikte makas atanlar, drift yapanlar vb. davranış sergileyen sürücüler sağlık kontrolünden geçirilmedirler.

        Araç kullanan sürücüler halen yürürlükte olan yasa gereği, yaşına göre belirli aralıklarla hekim muayenesinden geçirilmelidir. Gözlüksüz kişiler kavşağa yaklaştığında, kavşak içindeki trafiği kontrol edebilirken, gözlük kullanan kişiler kavşaklarda trafiği kontrol edebilmek için başını 90 derece çevirmek zorundalar.

        Bu sürücü her iki yöndeki trafiği kontrol edebilmek için süre kaybetmektedir. Bu durum da trafiği engelleyici olmaktadırlar. Bu itibarla gözlük kullanan sürücülerin ticari araç kullanmaları engellenmelidir.

        Yine yapılacak muayeneler neticesinde kalp krizi geçirme ihtimali olan sürücülerin araç kullanması engellenmelidir.

        Alkollü sürücülükte eskiden hususi araç kullananlara 0. 50 promil alkol alma imtiyazı verilmişti. Şimdi ise ticari ve resmi araç kullananlara 0. 20 promil alkollüyken araç kullanma imkânı verilmiştir.

        Bu düzenleme alkol kullanma alışkanlığı olan sürücülere istihdam alanı çıkararak alkol kullanmayan kişiler aleyhine bir durum yaratmıştır. Bir nevi alkol tüketimini teşvik edici mahiyet taşımaktadır.

        Alkol alma alışkanlığı olan kişilerin araç kullanmaktan uzak durmalarını sağlamak için resmi ve ticari araç kullanacak şoförlerin alkollüyken araç kullanmaları eskisi gibi yasaklanmalıdır.

        Ticari araç kullanan şoförlerin büyük bir bölümü 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu Yürürlüğe girmeden önce ehliyet alan kişilerdir. Bu kişilere ehliyet aldıkları zaman yürürlükte olan kanunda yapılan değişiklikler anlatılamadı. Yeni yasaya göre ehliyet alan kişi ile eskiden ehliyet alan kişinin bilgileri örtüşmeyince çatışmalar çıkmakta ve sürücülerin sağlığı bozulmaktadır.

        Örnek eski kanunda iki aracın emniyetle geçemeyeceği kadar daraldığı yolda küçük araç (otomobil vb.) büyük araçlara (kamyon, otobüs vb.) yol vermek zorundaydı. Şimdi ise büyük araçların küçük araca yol vermesi mecburiyeti getirilmiştir. Yasada yapılan bu değişiklik eskiden ehliyet alanlara anlatılmamıştır. Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür.

        Yakın zamana kadar aynı yıl içersinde 3 defa 100 ceza puanını dolduran sürücülerin ehliyetleri süresiz iptal ediliyor ve bir daha ehliyet almaları mümkün olmuyordu. Şimdi ise hastaneden alınan rapor ile tekrar araç kullanmalarının önünü açarak trafik kazalarında insanların ölümüne sebebiyet vermiş, toplumda trafik canavarı diye algılanan kişilerin tekrar şoförlük yapmalarına imkân vermiştir.

        Trafik ortamını korumak için sürücülerin ruh halinin sağlıklı olması gerekir. Bunun için yetkililerin denetim yapıp, yasaya aykırı davrananları cezalandırmalıdır.