Tarih boyunca dünyada en fazla soykırıma uğrayan millet olan Türkler’in 20. Yüzyılın sonunda yaşadığı en kanlı soykırımlardan biride Hocalı ’da yaşanmıştır.

Hocalı Katliamı, Karabağ’ın Ermenilerce işgali  sırasında 26 Şubat 1992 tarihinde Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında yaşanan ve Azerbaycan Türk’ü sivillerin ve orada yaşayan Ahıska Türklerinin Ermenistan'a bağlı silahlı kuvvetler, Karabağ Ermenilerinden oluşan sivil silahlı gruplar ve bölgede çatışmayı önlemek için konuşlandırılan Rus askerleri tarafından toplu şekilde öldürülmesi olayıdır.

Ermenistan Silahlı Kuvvetleri 1992 yılının 25 Şubatı 26 Şubata bağlayan gecesinde bölgedeki 366. Alayın da desteği ile önce giriş ve çıkışını kapadığı Hocalı köyünde sivil, kadın, çocuk, yaşlı ayırımı yapmadan resmi rakamlara göre 613 kişiyi katletmişlerdir. Katledilenlerin 83’ü çocuk, 106’sı kadın ve 7’ten fazlası ise yaşlıydı. Normalde en şiddetli savaşlarda dahi savaş dışında tutulan, dokunulmayan bu kesime Ermeniler yaşlı, kadın ve çocuk demeden acımasız işkenceler yaparak katletmiştir. Bu katliamdan toplam 487 kişi ağır yaralı olarak kurtulmuştur. 1275 kişi ise rehin alınmış ve 150 kişi ise kaybolmuştur. Cesetler üzerinde yapılan incelemelerde cesetlerin birçoğunun yakıldığı, gözlerinin oyulduğu, kulakları, burunları ve kafaları ile vücutlarının çeşitli uzuvlarının kesildiği görülmüştür. Aynı vahşetten hamile kadınlar ve çocuklar bile nasibini almıştır.

Hocalı halkı sadece  Türk oldukları için katledilmişlerdir. Bu itiraflardan birini yapan  Karabağ’lıdoktor  ZoriBalayan’dır.

Katliam sonrası 1996 yılında yayınlanan – Ruhumuzun Canlanması- adlı kitabında bu itirafı şöyle yapıyor:

"…Biz arkadaşımız Haçatur'la ele geçirdiğimiz eve girerken, askerlerimiz 13 yaşında bir Türk çocuğunu pencereye çivilemişlerdi. Türk çocuğunun bağırış çağırışları çok duyulmasın diye Haçatur, çocuğun annesinin kesilmiş memesini çocuğun ağzına soktu.
Daha sonra 13 yaşındaki çocuğa onların atalarının bizim çocuklara yaptıklarını yaptım. Başından, sinesinden ve karnından derisini soydum. Saate baktım, Türk çocuğu yedi dakika sonra kan kaybından öldü.

İlk mesleğim hekimlik olduğuna göre hümanisttim, bunun için de Türk çocuğuna yaptığım bu işkencelerden dolayı kendimi rahatsız hissettim. Ama ruhum halkımın yüzde birinin bile intikamını aldığım için sevinçten gururlanırdı.

Haçatur daha sonra ölmüş Türk çocuğunun cesedini parça parça doğradı ve bu Türkle aynı kökten olan köpeklere attı. Akşam aynı şeyi üç Türk çocuğuna daha yaptık. Ben bir ermeni vatansever olarak görevimi yerine getirdim.

Haçatur da çok terlemişti, ama ben onun gözlerinde ve diğer askerlerimizin gözlerinde intikam ve güçlü hümanizmin mücadelesini gördüm. Ertesi gün biz kiliseye giderek 1915'te ölenlerimiz ve ruhumuzun dün gördüğü kirden temizlenmesi için dua ettik..."

Rahmetli Ebulfez Elçibey’in “Sen Türk olduğunu unutsan da düşman asla unutmaz!” sözleri bir kez daha gösteriyor ki şuursuz bir toplum haline gelsek te, milletimizi yok saysak ta bu milletin düşmanı bitmeyecektir.

Bütün bunlar karşısında Türk milletinin her bir ferdine düşen görev gönüllü ve programlı bir çalışma ile bu vahşeti soykırım olarak tanıtmaya çalışmak olmalıdır. Ancak bu şekilde soykırım kurbanlarına karşı olan borcumuz ödenmiş olacaktır.

Soykırımın 28. Yılında bütün şehitlerimize Allah’tan rahmet dilerim.