EĞİTİM VE ÜTOPYA
Eğitim
için okul şart mı? Aslında eski bir geleneği var medrese,vs. gibi ama .Okul
modern bir geçmişe sahip,körpe dimağları aile ortamından alıp dört duvar
arasında tektipleştirme ve düzene uygun kafalar yetiştirme projesidir.
Okul şart mıdır, okula mecbur muyuz ?
Amerikalı bir eğitim filozofu şöyle diyor “Bütün bebekler dahi olarak doğarlar
ama yetişkinler ve eğitim sistemi tarafından vasat zekalı hale
dönüştürülürler”.Tektip kıyafet insanı aynı düşünmeye zorlar mı, psikolojik
etkisi var mı araştırmaya değer bir konu.Geçmişin dahileri ve filozofları,
düşünce adamları,bilim adamları,bugünkü anlamda okula gitmemişlerdi.
Okulsuz eğitim ve kurumsal
okullarla karşılaştırmalı olarak:
Okullarda belirli
konularda dersler varken, okulsuz eğitimde yoktur.
Okullarda öğretmenler ve okul
yönetimi tarafından belirlenen hedefler varken, okulsuz eğitimde çocuk kendi
hedefini kendisi belirler.
Okullarda bilgi öğretmenden
öğrenciye doğru verilirken, okulsuz eğitimde öğrenci kendisi öğrenmektedir.
Okullarda öğretim bir takım
kitaplar ve materyallerle yapılırken, okulsuz eğitimde her türlü yolla öğrenmek
mümkündür: araştırmaları sonucu buldukları kitaplar, internetteki bilgiler,
kardeşler veya anne-baba, açık hava gezileri, müzeler, öğrenmek istedikleri
konuda uzman olan kişiler ve diğer tüm kaynaklar.
Okul yapılandırılmıştır ama
okulsuz eğitim caz müziği gibidir. Doğaçlama olarak gelişir ve öğrenci
değiştikçe, o da değişir.
Okulda öğrenciler yönergeleri
izlemeyi öğrenirler, okulsuz eğitim öğrencileri ise kendileri için düşünmeyi ve
kendi kararlarını vermeyi öğrenirler.
Okullarda öğrenciler,
yöneticilerin belirlediği tempoda öğrenmek zorundadırlar; okulsuz eğitimde ise
öğrenci kendi hızında öğrenebilir.
Okulda öğrenme belirli
zamanlarda ve sınıfta gerçekleşirken okulsuz eğitimde öğrenme her an
gerçekleşir ve öğrenme fiili ile günlük yaşam arasında bir bölünmüşlük yoktur.
Burada hemen bir konuyu vurgulamak
istiyorum: Okulsuz eğitimde, hayatın kendisi okuldur. “Okula gitmek” diye bir
kavram yoktur… Her an bir şeyler öğrenilir.
Okulsuz eğitimde öğrenciler, sizin benim gibi, yetişkinlerin
öğrendikleri şekilde öğrenirler: İlgileri olan şeye yönelirler, kendi
kendilerine nasıl öğrenebileceklerini bulurlar, kendileri değiştikçe
bulacakları metot da değişir, bulabildikleri tüm kaynakları ve öğrenme
materyallerini kullanırlar, merak hissi ile harekete geçerler ve merak
ettikleri hususa ilişkin uygulamalar yaparlar. Yani bir kişinin onlara bu
hususun önemli olduğunu söylemesi gerekmez.
Haydi okulun ne işe yaradığını
düşünelim: Çocukları gelecekteki mesleklerine (ve hayata) hazırlar, ki bu
gelecek bir 10 yıl veya daha da fazla uzaktadır. Şimdi bir on yıl ve hatta daha
da uzun bir süre sonraki geleceği düşünelim: Kaçımız 13 sene sonra hayatın
bugünkü gibi olacağını düşündü? Dünya üzerindeki ekonomik durgunluğu, değişen
iş piyasasını ya da akıllı telefonlar, iPad, elektronik kitap okuyucuları gibi
teknolojik aygıtların bu kadar yaygın kullanılacağını öngörebilir miydik? Işıksız
fabrikaların,şoförsüz arabaların,öğretmensiz öğrenmenin ve yapay zekalı
robotların hayatımıza girmesiyle hem dünyadaki durumumuz hemde eğitim başka
mecralara evrilecektir. Önce bunu sinema senarist ve yönetmenleri aracılığıyla
Matrix serisi,Hur,Intersellar vb. filmlerdeki gibi gelecek bugüne hiç
benzemeyecek ve bu sadece bir başlangıç.
Çocuklarımızın geleceğinin nasıl
olacağını tahmin bile edemiyorken, onların geleceğe hazırlanmak için neler
öğrenmeleri gerektiğini bugünden nasıl bilebiliriz? Aslında biz onları yarının
mesleklerine değil, bugünün mesleklerine hazırlıyoruz. Okul çocuklara,
gelecekte hiç de ihtiyaç duymayacakları bir takım bilgiler ve beceriler
öğretir.
Okulsuz eğitim ise farklı bir yaklaşım
getiriyor: Çocuklar kendi kendilerine öğrenmeyi, kendilerine öğretmeyi
öğrenebilirler. Eğer kendine kendine öğrenmeyi ve kendine öğretmeyi
bilebiliyorsan, işte o zaman geleceğe hazırlıklısın demektir. Eğer gelecekte
bildiğimiz şeyler geçersizleşirse, kendine kendine öğrenmeyi öğrenmiş olan
kişi, gelecekte kullanımda olan her ne ise onu öğrenmeye hazır olacaktır.
Sadece bir öğretmenden öğrenmeye alışmış kişi ise kendisine öğretmesi için bir
öğretmen arayacaktır.
Okulsuz Eğitim Nasıl Verilir?
İşte bu da işin zor kısmı, çünkü
bunu yapmak için tek ve doğru bir yol yok. Ve okulsuz eğitime başlamak isteyen
ebeveynler her zaman ama her zaman, bunu nasıl yapacaklarını bilmek istiyorlar.
Aslında dürüstçe söylemek gerekirse hala
cevabı bulmaya çalışıyorlar.
Neden bu sorunun cevabı yok? Çünkü her
çocuk farklıdır. Herkesin değişik ihtiyaçları, ilgi alanları, yetenekleri,
hedefleri ve ortamı vardır. Eğer insanlar size hayatınızı yaşamanız,
mesleğinizi yapmanız için sadece tek bir yolunuz olduğunu söyleselerdi? Bundan
kesinlikle nefret ederdiniz, çünkü bu özgürlüğünüzü ve aynı zamanda işin bütün
neşesini de elinizden alır.
Okulsuz eğitimin nasıl olacağını
anlatmak, bu konudaki tüm özgürlüğünüzü ve bu işten alacağınız zevki yok etmek
olur. Bu konudaki sorular, konunun bizatihi kendisidir ve bulduğunuz cevaplar
da işin eğlenceli kısmıdır.
Bu korona sürecinde de test
edildi ki uzaktan eğitim artık tüm ülkelerin gündeminde.İnsanlık ortak
sorunlara ortak çözümler üreterek bir dünya cumhuriyetine doğru evrileceğini
kendi türünü korumak için hayatta kalmak ve uyum sağlamak gibi temel güdü ve
becerilerin önemi bu salgın döneminde ön plana çıktı.
Okulsuz eğitim birçokları için
Ütopya olabilir ama bir distopya değil !
Büyük yangınlar küçük
kıvılcımlardan çıkarmış.
NOTLEğitim konusunda devam edeceğim yazmaya,önce ütopya,sonra çelişkileri,daha
sonra açmazları konusunda )