Beşbinyıllık bir tarihe sahip Türk
Milletidünyada en çok devlet kuran millet olma özelliğine de sahiptir. Gerçi
bazı tarihçiler ne Cumhutbaşkanlığı forsundaki 16 Türk devleti ne de diğer Türk
Devletlerini kabul etmezler. Tarih boyunca kurulmuş Türk Devletlerini Doğu Türk
Devleti ve Batı Türk Devleti diye ikiye ayırırlar.
Sınıflandırma ne şekilde olursa olsun
Türkler hiç bir zaman devletsiz
kalmamışlardır. Bugünde bağımsız yedi devletimizin olması ayrı bir gurur
kaynağımızdır. Bağımsız Türk Devletlerinin sayısının artması ve bu devletlerin
Turan’da buluşmaları dileğiyle.
HAZAR’IN İNCİSİ
AZERBAYCAN
Azerbaycan,
Güney Kafkasya’nın doğusunda, Hazar Denizi’nin batısında 86.600 km2’lik bir
sahada yer almaktadır. Bölgenin en önemli özelliği kuzey-güney, doğu-batı
istikametinde uzanan stratejik geçit ve ticaret yolları üzerinde bulunmasıdır.
Nüfusu 9.981 milyon
olan Azerbaycan’ın bu nüfusunun % 78,1’i Azerbaycan Türk’ü, % 7,9 Rus, % 14’ünü
diğerleri teşkil etmektedir.
Azerbaycan doğal
kaynaklar bakımından çok zengindir. Ülkenin en büyük yeraltı zenginliği petrol
ve doğal gazdır. Petrolün % 77’si Hazar Denizi’nden sağlanmaktadır. Toplam
petrol rezervi 8 milyar varil, doğal gaz rezervi 118,65 milyar m3 olduğu tahmin
edilmektedir.
Azerbaycan’ı
stratejik ülke yapan zengin doğalgaz ve petrol rezervleri yanında, eski SSCB,
yeni Rusya Federasyonu’nun Basra Körfezi istikametinde Orta Doğu petrollerine
yapacağı bir harekât yolu üzerinde bir üs durumunda bulunmasıdır.
Türkler’in Azerbaycan’a gelişleri M.Ö.
Saka-İskit dönemine rastlamakta, M.S. 395 yılında Hun Türkleri’nin bir kısmının
Azerbaycan’a geldikleri bilinmektedir. Azerbaycan’ın Türkleşmesi M.S. VII-VIII.
yüzyıllarda tamamlanmış, Selçuklu, Atabegler, İlhanlılar, Safevîler, Afşar, Kaçar
ve Hanlıklar döneminde de perçinlenmiştir.
Türkiye’nin Kafkasya ve Orta Asya’ya
açılan kapısı olarak değerlendirebileceğimiz Azerbaycan Cumhuriyeti, bağımsızlığının
20. yılını kutlayan Azerbaycan zorlu ekonomik, siyasi ve sosyal problemleri
büyük ölçüde aşmış egemen bir devlet olarak gelecek 10 yıllarda da Kafkasya’da
istikrarın simgesi olmaya devam edecektir.
ORTA ASYA’NIN
YÜKSELEN YILDIZI
KAZAKİSTAN
Asya ile Avrupa
arasında en önemli geçiş ülkelerinden biri olan Kazakistan doğuda Doğu
Türkistan, güneyde Kırgızistan ve Özbekistan, batıda Hazar Denizi, kuzeyde
Rusya Federasyonu ile çevrilmiş olup, yüzölçümü 2.717.000 km2’dir.
Başkentini
Almatı’dan Akmola’ya taşıyan Kazakistan’ın nüfusu 16.679.000’dir. Nüfusu %
46’sını Kazak Türkleri, % 35’ini Ruslar, % 3’ünü Almanlar, % 3’ünü
Ukraynalılar, % 11’ini ise diğerleri teşkil etmektedir.
Doğal kaynaklar yönünden zengin olan
Kazakistan petrol ve doğalgaz üretimi açısından dünyada 23ncü sıradadır.
Toplam, 2,1 milyar ton petrol, 1,7 trilyon m3 doğalgaz rezervi bulunmaktadır.
Petrol üretimi 1993 yılı itibariyle 23 milyon ton, doğalgaz üretimi ise 6,7
milyar m3’tür.
SSCB’nin
dağılmasından sonra 25 Ekim 1990 günü egemenliğini, 16 Aralık 1991’de
bağımsızlığını ilân eden Kazakistan, 24 Eylül 1990 yılında Komünist Partisi
birinci sekreteri olan Nursultan NAZARBAYEV’i Cumhurbaşkanı yapmış, 1991
yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerini de Nazarbayev kazanmıştır.
Türk Cumhuriyetleri içerisinde en büyük
coğrafi alana sahip olan Kazakistan, bağımsız bir devlet olarak girdiği 20.
yılında Avrasya’nın parlayan yıldızı tabirini ne kadar hak ettiğini tüm dünyaya
kanıtlamıştır.
ORTA ASYA’NIN
TURİZM MERKEZİ
KIRGIZİSTAN
Kuzey ve
kuzeybatıda Kazakistan, güneybatıda Özbekistan, güneyde Tacikistan, doğu ve
güneydoğuda Doğu Türkistan ile çevrelenmiş bulunan Kırgızistan Cumhuriyeti’nin
yüzölçümü 198.500 km2’dir.
Başkenti Bişkek
olan Kırgızistan’ın nüfusu 4.472.000’dir. Nüfus kompozisyonu % 52,4 Kırgız, %
20,9 Rus, % 12,7 Özbek, % 2,4 Ukraynalı, % 11,6 diğerleri oluşturmaktadır.
Önemli doğal
kaynakları kömür, altın, cıva ve uranyumdur. Kırgızistan, Orta Asya’daki kömür
rezervinin yaklaşık yarısını elinde bulundurmaktadır. Petrol ve gaz yatakları
genellikle Fergana vadisi kuzeydoğu kesiminde yer almaktadır.
Kırgızlar’a ait
ilk kanıtlar M.Ö. 2000 tarihine dayanmaktadır. M.S. VI.-XIII. yüzyıllarda ilk
devletlerini kurmuşlardır.
SSCB’nin dağılmasından sonra 15 Aralık
1990’da egemenliğini, 31 Ağustos 1991 yılında bağımsızlığını ilân eden
Kırgızistan’da Ekim 1990 yılında parlâmento tarafından Cumhurbaşkanı seçilen
Aksar AKAYEV 12 Ekim 1991 ve 24 Aralık 1995 yıllarında yapılan seçimlerde tek
aday olarak Cumhurbaşkanı seçilmiştir.
Ağustos 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan
eden Kırgızistan, İpek Yolu’nun başlangıç noktasında, bölgenin önemli
devletleriyle çevrili, jeopolitik açıdan son derece kritik bir coğrafyada yer
almaktadır.
MEDENİYETLER
BEŞİĞİ
ÖZBEKİSTAN
Özbekistan
Cumhuriyeti Orta Asya’nın merkezinde Ceyhun ve Seyhun nehri ile Aral Gölü’nün
meydana getirdiği ova ile Tanrı Dağları’nın batı eteklerinde yer almaktadır.
Kuzey ve kuzeybatısında Kazakistan, doğu ve güneydoğusunda Kırgızistan ve
Tacikistan, güneybatısında Türkmenistan güneyinde ise Afganistan ile komşudur.
447.400 km2’lik
bir yüzölçümüne sahip olan Özbekistan nüfusunun (21.700.000) % 68,7’sini Özbek
Türkleri, % 10’u Ruslar, % 4,2 Tatar Türkleri, % 4,2 Kazak Türkleri, % 3,9’unu
Tacikler ve % 1,9’u Karakalpak Türkleri teşkil etmektedir.
Doğal kaynaklar yönünden zengin olan
ülkede petrol, doğalgaz, kömür, altın, bakır, gümüş, volgram ve tungusten
başlıca madenlerdir. Dünyanın en kaliteli altını Özbekistan’da üretilmektedir.
ORTA ASYA’NIN
PARLAYAN YILDIZI
TÜRKMENİSTAN
Hazar Denizi’nin
doğusunda yer alan Türkmenistan Cumhuriyeti, kuzeyde Kazakistan, güneyde İran,
güneydoğuda Afganistan, doğu ve kuzeydoğuda Özbekistan ile komşudur. Yüzölçümü
488.100 km2’dir.
Başkenti Aşkabat
olan Türkmenistan’ın nüfusu 4.483.000 (1995)’dir. Bu nüfusun % 77’sini
Türkmenler, % 9,2’sini Özbek Türkleri, % 0,9’unu Azerbaycan Türkleri, % 0,9’unu
Ermeniler, % 0,1’ini Almanlar % 2,1’ini diğerleri teşkil etmektedir.
Türkmenistan
doğal kaynaklar bakımından zengin bir ülkedir. Petrol, doğalgaz, sülfür, krom,
kurşun, brom, kömür ve potasyum en önemli yeraltı kaynaklarıdır.
Türkmen adı
tarih sahnesine X. yüzyılda çıkmış, ağırlıklı olarak Müslüman Oğuz boylarına
verilen isim olarak kullanılmıştır.
Hazar Denizi’ne kıyısı olan en önemli
Orta Asya Cumhuriyetlerinden biri. Dolayısıyla Türk Dünyası’nın Doğuya açılan
kapısı konumundaki Türkmenistan, 27 Ekim 1991 tarihinde bağımsızlığını
kazanarak tam bağımsız ve tarafsız devlet statüsüne kavuşmuştur.
YAVRU VATAN
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ
KKTC,
Türkiye’nin 60 km güneyinde bulunan Kıbrıs adası üzerinde kurulmuştur.
Yüzölçümü 3.335 km2’dir. Toplam 9.251 km2 olan ada yüzölçümünün % 35’i KKTC’ye
aittir.
KKTC’nin nüfusu
200.587 olup, az miktarda Rum ve Maronit yaşamaktadır.
Bilindiği gibi
1878 yılında İngilizlere geçici bir süre verilen ada, İngilizlerin sözünde
durmaması üzerine Türkiye’ye geri verilmemiş, zamanla nüfus çoğunluğuna kavuşan
Rum kesimi ENOSİS’i gerçekleştirmek için Türk ve İngilizler’e saldırılara
başlamışlardır.
Türkiye, İngiltere ve Yunanistan
garantörlüğünde 1960 yılında kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti, Rumlar’ın ENOSİS
idealleri nedeniyle Türkler’e vahşi saldırıları karşısında 14 yıl sürmüş, 1974
Barış Harekâtı sonucu, 1975 yılında Kıbrıs Türk Federe Devleti, 15 Kasım 1983
yılında da bağımsız Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilân edilmiştir.
Akdeniz'de yer
alan en büyük üçüncü ada ve Anadolu yarımadasının 65 km güneyindeki Kıbrıs
adasının kuzey kısmında yer alan uluslararası camiada yalnızca Türkiye
tarafından tanınan Türk devleti. Eskiden Pakistan ve Bangladeş de KKTC'yi
tanımaktaydı; fakat sonra tanımaktan vazgeçmişlerdir.
Kuzeyde
Dipkarpaz, batıda Güzelyurt, güneyde de Akıncılar'a doğru KKTC toprakları
yayılır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Rum Kesimi toprakları arasında
Birleşmiş Milletler'in kontrol bölgesi bulunmaktadır.