“Gören göze karanlık perde olamaz. Görmek istemeyen göze ışık ne yapsın.”

4. Halife Ali

“Gerçek aşkı bilen kalp bir damla suya bile hürmetle bakar”

Mevlana

      Türkçede bir deyim vardır. Kör gözüm iki parmağına. Gerçekleri göremeyen veya görmekten ısrarla kaçınan şahıslara gerçekleri gizli kapaklı yollara sapmadan, açık yoldan gözlerine sokarcasına göstermek anlamına gelen bir deyim. Çağımızın insanı olağanüstü emek ve alın teri harcamadan dünyanın en büyük hazinesi sağlık ve gören göze, maddi manevi her türlü imkâna kavuşmuş, mal ve mülk gibi büyük servetlerin sahibi olmuş yine de mutlu olamamıştır. Bu mutsuz insanlarla ilgili dünya düşünce tarihine adını yazdırmış dâhilerin ibret alınacak sözleri. 

      *      

      Hintli Filozof Juddi Krishnamurti: “İnsanın içinde bütün dünya vardır ve eğer nasıl bakman ve öğrenmen gerektiğini bilirsen kapı orada ve anahtar elindedir. Yeryüzünde senden başka hiç kimse ne sana o anahtarı verebilir ne de o kapıyı açabilir. Berrak, duru bakmak demek imgesiz,(düş, hayal) sembolsüz, sözcüksüz bakmak demektir. Bunu yaptığınızda çok büyük güzelliklerin var olduğunu göreceksiniz. Eğer kendine ait bir imgeyle bakarsan öğrenemezsin. İçinde nefret varsa güzele bakmayı engellersin. Sözel ifade, sözcük, sembol gözlemi engeller. Kendimi tanımam için sözcüğün, bilginin, sembolün, imgenin olmaması gerekir, ancak o zaman gerçekten kendimi tanıyabilirim. İnsan bedeninin duyuları sayesinde görsel bir bakışa sahiptir. Ayrıca psikolojik bir bakış da vardır. Gözlerimizle gördüğümüzü psikolojik anıların bakışını, gördüğümüz şeylere katmamalıyız. Bir tepenin eğimindeki ve patikasındaki güzellik, güneşin ya da ayın batışındaki güzellik, bir kelime veya şiirdeki, bir heykelde veya resimdeki güzellik bir yaşam tarzının içindedir. Baktığınız her şeyde güzelliği görebilirsiniz. Yozlaşmış insanlar, çarpık, bozuk, parçalanmış zihinler her şeyi berrak ve masumane göremez.”

      *

      Cemil Meriç: “Ben çocuk da olmadım, gençte olmadım. Daima yaşlıydım. 36 yaşında karanlığa gömüldüm. Benim hayatım korkularla geçti. Ben ışık arayan, aydınlanmak ve aydınlatmak isteyen bir insanım. Ben susuzum bilime susuzum, sevgiye susuzum. Benim metrese ihtiyacım yok. Benim seven bir kadına, anlayan bir kadına ihtiyacım var. Ben geniş hayalli adamım. Herhangi bir dal parçasını kristallerle donatacak kadar bir iç dünyam var. Gören hangi hakla yalnızlıktan şikâyet edebilir. Görenin yalnızlıktan şikâyet hakkı yoktur. Mevsimler bütün işlevleriyle emrindedir. Renkler bütün cilveleriyle hizmetindedir. Yıldızlar onun için doğar, Çiçekler onun için açar. Güneş, kuşların kanadında onun için, âlemi semanın bütün nüanslarına geçit resmi yaptırır. Şafak onun için parıldar. Şehrin bütün kadınları onun için giyinip süslenir. Çocukların tebessümü onun içindir. Hayırda, şerde bakışın içinde. Her bakış dış dünyaya atılan bir kementtir, bir kucaklayıştır. Bir busedir. Her bakış görmektir. Görmek tabiata tahakküm etmektir. Görmek sahip olmaktır. Görmek yaşamaktır. Vuslattır görmek. Dış dünya, ne kadar düşman unsurlarla dolup taşarsa taşsın, zekâmızın gözbebeklerimizden boşalan seyyalesiyle ehlileşmeye, mutileşmeye mahkûmdur. Hayatımız bakışlarımızdan maddeye işler: madde bizimdir. Tabiatla ebedi bir vuslat içinde yaşayabiliriz. Mekân, canavarı bütün buutlarıyla ehlileşiverir.” (Cemil Meriç, öldüğünde kitaplığında 11.000 kitabı bulunan, çok okumaktan gözleri 36 yaşında kapanmış, satın alamadığı kitapları öpüp alnına koyan kitap aşağıdır.)

      *

      Herakletios (M.Ö. 540 – M.Ö.480): Evrende her şey belli bir ölçüye/düzene göre oluşur. Evrenin belli değişmez bir yasası, düzeni, gerçekliği, mantığı vardır, bu dünyanın da yasası/insanında yasası/düzeni/gerçekliği ve mantığıdır. Evrenin bu belli gerçekleri/doğruları asla değiştirilemez. Evren’in değiştirilemez bu düzeni/yasası/ gerçekleri Tanrısal bir yapıdadır. İnsan bu gerçeklikle yaşamayı öğrenmelidir. İlahi/Tanrısal yasa, Doğa yasası, Akıl yasası hepsi birdir/aynıdır. Bu yasayı anlayanlar kâinatın her yönünü görürler/anlarlar. İnsanlar bilgisel durumları bakımından ikiye ayrılır: anlamasını bilenler ve anlamasını bilmeyenler. Bakmak görmektir, görmek bilmektir. Bilge bir insan hayatın her yönünü görür. Evrene Tanrıca bakabilen bir insan için her şey iyidir her şey güzeldir.  İnsan/ya da insan aklı/ruhu kâinatı anlayabilecek bir kapasitededir. Evrenle-İnsan Ben’inin formları/biçimleri/ mantıksal yapısı ile dünyanın mantıksal yapısı arasında bir uyum vardır/aynıdır. Bunlar birbirlerini dengeleyecek şekildedirler. Kişi kendini Evrenin bu Tanrısal düzenine soktuğunda ilişkileri de düzenli olur. Bu düzene/yapıya uymayan, her ne olursa olsun cezalandırılır. Tanrı ise sırf akıldır ve Tanrı Evrenin/Kozmosun kendisidir. Kozmostaki her şey bu logosun (akıl/ben/ruh/tanrının) parçasıdır. Kozmosu anlamak topyekûn varlığı anlamak demektir.  Yapılması gereken şey bu gerçeklere uygun şekilde yaşamaktır.

*

                Gözleriniz görüyorsa dünyanın en büyük hazinesine sahipsiniz, mutsuz olmanıza hiçbir gerekçe yoktur. Bakışın gücüne inanın. Hayatın olumsuzluklarının üstesinden gelmek farklı bakmakla aşılabilir. Gözleri gördüğü halde yine de mutsuz olanlar bakan kördür. Konfüçyüs’ün deyimiyle: “Her şey güzeldir ama herkes göremez”