Bir tartışma var ki tam elli yıldır yurdum insanı bir türlü bitiremedi. Benim arabam az yakıyor, senin araban çok yakıyor. Peki, işin doğrusu ne? Hangi araç çok yakar, hangi araç az yakar?

İnsanlar araç kullanmayı kolay zannediyor ama dünyanın en zor, hiç basite alınamayacak bir olayıdır. “Yundun mu kel kız? Darandım bile!” hikâyesi gibi üzerine bin gitsin olayı değildir.  2022 yılında ülkemizde trafik kazalarından 198.000 insan ölmüştür. Herkes sigaraya eşiyle birlikte ayda 3000 lira para verir benzine gelince bir litre az yakayım hesabıyla telaşlı araç kullanır, kaza yapar büyük bedel öder. Kimse trafik yazılarını önemsemez. Mesela yol kenarlarında “trafikte tekrar yoktur” yazısı insan hayatı için çok önemlidir. Seyir halinde bir saniyelik uykusuzluk, dalgınlık, ihmal maddi, manevi telafisi mümkün olmayan kayıplara, değerli insanların ve ailelerin yok olmasına yol açar.

Araçların yakıt durumu Ab kriterlerine göre 90 km sabit hızda araçla 75 kg’lık şoförlüyken tespit edilir. Araç kullanma fizik, kimya, insan zekâ katsayısı, sezgi gücü, algılama yeteneği, o günkü uyuşukluk, uykusuzluk, dalgınlık ve ayık ruh hali, neşeli ve üzgün olma, karamsar müzik dinleme durumu gibi onlarca durum yakıtı etkiler. Deponu 95 oktan ucuz benzinle doldurursan 400 km, 97 oktanla doldurursan 600 km, 50 litrelik benzinle sakin kullanırsan 700 km, 140 km süratle gidersen aynı benzinle 400 km yol kat edersin. Bagajdaki ağırlığın ve yolcu sayısının her fazla 50 kilogramı %2, klima açmak %10 fazla yakıt demektir. Otomatik araç manuel’ine göre en az 150 kg ağırlık ve 0-100 ivmesi daha hantal ve her 100 km de 1,5 litre fazla yakıt demektir. Ani ivmelenmesinin 5 saniye daha hantallaşması her 100 km de bir litre fazla yakıt demektir.

Yakıt, şoförün pratik şekilde araç kullanması, yolun kalitesi, inişli çıkışlı olması, araç seyir halindeyken çamların açık olması, radyatör suyunun kireçli olup olmaması, benzinin oktan derecesi, motor yağının kalitesi, değiştirilme sıklığı, araç motorunun tek eksantrikli veya çift eksantrikli, 3 silindir veya 4 silindirli, 8 supaplı veya 16 supaplı, tek noktadan enjeksiyon veya multi noktadan enjeksiyonlu olması, havanın rüzgarlı olması, bujilerinin normal veya iridyum olması, sabit hızda veya sürekli değişken hızda gaz verme durumu, depoya alınan benzinin sabah serinliği ile öğle sıcağında alınması, aracın kütlesi, dizayn yapısı, CD rüzgar savurma katsayısı, cer sistemindeki tcs viraj savrulmayı önleme sisteminin olup olmaması, çok sayıda frene basılıp basılmaması, trafiğin yoğunluğu, lastiğin kalitesi, lastiklerin aşınma durumu, lastiğin t ve s kodlu normal veya w kodlu performans lastiği olup olmaması, vb onlarca etken yakıtla ilgilidir.

Bazı araçlar tamamına yakını kompozit, bazı araçlar ise ham çelik saçtan imal edilmiştir. Örneğin Güney Kore’li Ssanyong araçlar kompozit olmasından dolayı emsallerine göre daha az yakar. Mesela 2015 model SsangYong Tivoli limitet %71,4’ü kompozit malzemeyle üretilen Premium (yüksek kalitede) 1345 kg 1600cc, 128 PS gücünde bir araçtır. 1345 kg ağırlığı böl 128 güce 10,50 kg yapar, aynı kategorideki Alman Tiguan ise 1400cc, 1501 kg, 125 HP’dir. 1501 kg’mı 125 HP güce böl 12,00 kg. Bu sonuç aracın kalitesini, pratikliğini, hantal veya çevik olup olmama durumunu, motorun ömrünü gösterir.

Otomobil literatüründe 1 HP’nin çektiği ağırlık çok önemlidir. 1 HP ye düşen ağırlık ne kadar ağır ise o araç hantaldır, hantal araba kaza yapma riski fazladır ve ömür boyu fazla yakıt demektir. Bu tarz araçlar yokuş yukarı 3. vitesle zorlanıp, yola kerkinerek çıkarken diğeri 4. vitesle zorlanmadan motoru yormadan çıkar. Tivoli atmosferik ölümsüz motor olarak tanınır atmosferik motorların 1 milyon motor ömrü olanları vardır ama tsı, fsı gibi fındık yani 900, 1200,1400 cc iki yönlü beslemeli, dopingli motorlar aşırı ısınmadan motor ömrü 250,000 de biter. Bu tarz araç sahipleri aracı 150,000 km’den sonra elden çıkarmaya çalışır.

İki elinizi birleştirin ileri geri hızlı hızlı birbirine sürtün bir dakikadan fazla sürtemezsiniz aşırı ısıdan dolayı eliniz ısınır bu hareketi sona erdirirsiniz. Bu tarz motorlar iki yönden beslemelidir, fazla ısınmadan ömrü azdır, aynı dopingli yarış atı gibidir çabuk koşar ama çabucak kas erimesinden ölür.

Ülkemizde her şey anormal. AB’nin rapor tutarak “NCAP ten 3 yıldız alamadı, güvenli araç değil binmeyiniz” dediği Romanya aracı ülkemizde ucuz diye en başlarda satıyor. Ucuz araç ölüme götürür. Oysa kalite güven demektir, zevk demektir. Hayatı yaşamak zekâ, yetenek, bilgi, deneyim, tecrübe, birikim işidir. “90 km sabit hızla gidip kaza yapıp ölürsen kaderdir, 90 km çok üstünde süratle araç sürüp ölürsen intihardır” sözünü bilmezsen bir litre az yakmışsın çok yakmışsın ne önemi var.

Her şeyin başı sağlık. Yüce Allah kelamıyla bizi uyarıyor tedbirini al takdiri bana bırak diyor, tedbir kaliteli araçtır, güçlü, büyük araçtır. İmkânınız varsa yüksek segment veya platformu daha dayanıklı SUV araca binin. Hele hele bebeğiniz varsa LPG’li araca hiç bindirmeyin. Sevgiler selamlar kazasız günler.